ความสำคัญของพุทธศาสนาต่อการพัฒนาชุมชน

แผนการจัดการเรียนรู้ที่ 4

หน่วยการเรียนรู้ที่ 4    เรื่อง  ความสำคัญของพุทธศาสนาต่อการพัฒนาชุมชน ชื่อวิชาสังคมศึกษา    ส 22101   กลุ่มสาระการเรียนรู้  สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม รายวิชา พื้นฐาน    ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2    ภาคเรียนที่ 1        เวลา 3  ชั่วโมง

1.  สาระสำคัญ

พระพุทธศาสนามีบทบาทสำคัญในการพัฒนาชาติไทยตั้งแต่สมัยเริ่มต้นประวัติศาสตร์

ชาติไทย หลักธรรมทางพระพุทธศาสนามีความสำคัญในการพัฒนาชุมชนและจัดระเบียบของสังคมไทยทั้งด้านการปกครอง การศึกษา ประเพณี วัฒนธรรม และการดำเนินชีวิต

2.  มาตรฐานการเรียนรู้/ตัวชี้วัด

มาตรฐานการเรียนรู้  

ส 1.1   รู้และเข้าใจประวัติ ความสำคัญ ศาสดา หลักธรรมของพระพุทธศาสนาหรือศาสนา

           ที่ตนนับถือและศาสนาอื่น มีศรัทธาที่ถูกต้อง ยึดมั่น และปฏิบัติตาม

            หลักธรรมเพื่ออยู่ร่วมกันอย่างสันติสุข

       ตัวชี้วัด

ส 1.1 ม.2/3 วิเคราะห์ความสำคัญของพระพุทธศาสนาหรือศาสนาที่ตนนับถือในฐานะที่เป็น

              เป็นรากฐานของวัฒนธรรม เอกลักษณ์ของชาติ และมรดกของชาติ

จุดประสงค์การเรียนรู้สู่ตัวชี้วัด

1. อธิบายนำเสนอการจัดระเบียบสังคมตามหลักธรรมพระพุทธศาสนา (K)

2. ศึกษา จำแนกการปฏิบัติตนตามหลักธรรมเพื่อจัดระเบียบสังคม (P)

3. เห็นคุณค่าและความสำคัญของหลักธรรมทางพระพุทธศาสนาที่สามารถนำมาใช้ใน

    การจัดระเบียบสังคมให้สงบสุข (A)

3.  สาระการเรียนรู้

ความรู้

1. ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการพัฒนาชุมชน

2. ความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบียบสังคม

3. นาถกรณธรรม 10

4.  อปริหานิยธรรม 7

ทักษะ/กระบวนการ/กระบวนการคิด

การจำแนก    การให้เหตุผล   การจัดระบบความคิดเป็นแผนภาพ    การสรุปความรู้   การตอบคำถาม 

คุณลักษณะอันพึงประสงค์

รักชาติ   ศาสน์   กษัตริย์   มีวินัย   ใฝ่เรียนรู้  มีจิตสาธารณะ

          สมรรถนะสำคัญของผู้เรียน

                   - ความสามารถในการสื่อสาร

                   - ความสามารถในการคิด

                   - ความสามารถในการแก้ปัญหา

                   - ความสามารถในการใช้ทักษะชีวิต

4.  กระบวนการจัดการเรียนรู้การจัดการเรียน                                   ( เวลา  3  ชั่วโมง)

ขั้นนำเข้าสู่บทเรียน

1. ครูนำแบบทดสอบก่อนเรียน (Pre-Test) มาให้นักเรียนทดสอบพื้นฐานความรู้ก่อนจัด

กิจกรรมการเรียนหน่วยการเรียนรู้ที่ 4

ขั้นสอน

2. ครูให้นักเรียนร่วมกันแสดงความคิดเห็นเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างวัดกับชุมชน

3. ครูให้นักเรียนร่วมกันศึกษาหลักธรรมคำสอนทางพระพุทธศาสนาที่นำมาใช้ในการพัฒนาชุมชน โดยครูเขียนหัวข้อหลักธรรม นาถกรณธรรม 10 และ อปริหานิยธรรม 7 ให้นักเรียนนำเสนอแนวทางในการนำไปใช้พัฒนาชุมชนแล้วสรุปลงในแผนภาพ

4. ครูให้นักเรียนร่วมกันสนทนาเกี่ยวกับการจัดระเบียบสังคมแสดงความคิดเห็นร่วมกัน

แล้วครูบูรณาการสรุปเป็นแผนภาพอธิบายเพิ่มเติม

ขั้นสรุป

5. ครูให้นักเรียนร่วมกันศึกษาความสำคัญของพระพุทธศาสนากับการจัดระเบียบสังคม

เบญจธรรม

เบญจศีล

โดยครูเขียนหลักธรรม ให้นักเรียนอภิปรายนำเสนอการนำหลักธรรมไปใช้ในการจัดระเบียบสังคม โดยการจำลองห้องเรียนเป็นห้องประชุมแล้วสรุปแนวทางลงในแผนภาพ

6. ให้นักเรียนทำใบงานที่ 4 การพัฒนาและจัดระเบียบสังคมตามหลักธรรมพระพุทธศาสนา

7. ให้นักเรียนทำแบบทดสอบหลังเรียน (Post-Test) เพื่อประเมินผลการเรียนหน่วยการเรียนรู้ที่ 4

5.  แหล่งการเรียนรู้ /  สื่อการเรียนรู้

1. หนังสือแบบเรียน

2.  อินเตอร์เน็ต

3.  บัตรคำรากฐานวัฒนธรรมไทย

4.  ใบงานที่ 1 พระพุทธศาสนาความสำคัญของพระพุทธศาสนาต่อสังคมการพัฒนาชุมชน

6.  การวัดผลและการประเมินผลการเรียนรู้

1. วิธีการวัดและประเมินผล

-  สังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในการเข้าร่วมกิจกรรม

-  สังเกตพฤติกรรมของนักเรียนในการเข้าร่วมกิจกรรมกลุ่ม

              2. เครื่องมือ

          -    แบบสังเกตพฤติกรรมการเข้าร่วมกิจกรรม

 -   แบบสังเกตพฤติกรรมการเข้าร่วมกิจกรรมกลุ่ม

 -   แบบสังเกตพฤติกรรมการทำงานกลุ่ม

-   แบบสังเกตพฤติกรรมรายบุคคล

           -   แบบประเมินกิจกรรม/ใบงานรายบุคคล

   -  แบบประเมินผลงานกลุ่ม

  -   แบบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียน

3. เกณฑ์การประเมิน

     3.1 การประเมินพฤติกรรมการเข้าร่วมกิจกรรม ผ่านตั้งแต่ 2 รายการ ถือว่า ผ่าน

                        ผ่าน 1 รายการ ถือว่า ไม่ผ่าน

     3.2 การประเมินพฤติกรรมการเข้าร่วมกิจกรรมกลุ่ม

                    คะแนน      9-10         ระดับ   ดีมาก

                   คะแนน      7-8 ระดับ   ดี

                   คะแนน      5-6 ระดับ   พอใช้

                                คะแนน      0-4 ระดับ   ควรปรับปรุง

กิจกรรมเสริมการเรียนรู้

1.       แนะนำหนังสือให้นักเรียนได้ศึกษาค้นคว้าเพิ่มเติมหรืออินเตอร์เน็ต ห้องสมุดโรงเรียน

7.  กิจกรรมเสนอแนะ

..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

8.  บันทึกผลหลังสอน

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

9.ผลการสอน

..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

ปัญหา / อุปสรรค

..........................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

          ข้อเสนอแนะ / แนวทางแก้ไข

....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

แบบทดสอบก่อนเรียน (Pre - Test)

ให้นักเรียนเขียนเครื่องหมาย  ×  ทับตัวอักษรหน้าคำตอบที่ถูกต้อง

1. หลักธรรมในข้อใดมีความหมายไม่สอดคล้องกันตามนัยแห่งการพัฒนาชุมชน

          ก. ศีล : รักษากฎระเบียบของชุมชน                         

ข. กัลยาณมิตตตา : เลือกผู้นำชุมชนที่ดีในการเป็นที่ปรึกษาและผู้นำของชุมชน

ค. พาหุสัจจะ : เชื่อฟังและปฏิบัติตามผู้นำชุมชนโดยไม่มีข้อแม้                        

ง. วิริยะ : มีความขยันหมั่นเพียรแก้ไขปัญหาและอุปสรรคของชุมชน

2. ข้อใดเป็นความหมายของ นาถกรณธรรม 10 ที่สอดคล้องกับการพัฒนาชุมชน

          ก. การรู้จักพึ่งพาตนเองของชุมชนในการพัฒนาชุมชนในด้านต่าง ๆ

          ข. การนำหลักธรรมมาให้คนในชุมชนได้ศึกษาเรียนรู้ทำความเข้าใจ

          ค. การสร้างชุมชนให้เข้มแข็งทันสมัยเทียบเท่ากับชุมชนอื่น ๆ

ง. การพัฒนาชุมชนตามสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงของโลก

3. หลักธรรมเกี่ยวกับเบญจศีล-เบญจธรรมในข้อใดไม่สัมพันธ์กัน

          ก. ปาณาติปาตา เวรมณี : เมตตา                      

ข. อทินนาทานา เวรมณี : การมีความเพียรชอบ

          ค. กาเมสุมิจฉาจารา เวรมณี : การสำรวมในกาม                        

ง. มุสาวาทา เวรมณี : มีสัจจะ

4. หลักธรรมใดที่สามารถสร้างความเป็นระเบียบให้กับสังคมและทำให้สังคมสงบสุขปราศจากการ

    เบียดเบียนกัน

          ก. อธิปไตย 3                                 ข. โภคยาทิยะ 5

ค. ปาปณิกธรรม 3                             ง. เบญจศีล-เบญจธรรม

5. ข้อใดเป็นความหมายของหลักธรรม อปริหานิยธรรม 7 ที่สอดคล้องกับการพัฒนาชุมชน

          ก. รู้จักรับผิดชอบการกระทำของตนเองอย่างมีเหตุมีผล                    

ข. มีวิจารณญาณไม่ใช้อารมณ์อยู่เหนือเหตุผล

ค. พอใจในสิ่งที่ตนมี ตนเป็น โดยไม่เบียดเบียนผู้อื่น                                      

ง. หลักของการมีส่วนร่วมรับผิดชอบ ความสามัคคี การยอมรับนับถือของหมู่คณะใน

    การปฏิบัติงานร่วมกัน

6. การจัดระเบียบสังคมจะได้ผลดี คนในสังคมควรปฏิบัติเช่นไร

          ก. เคารพกฎหมายอย่างเคร่งครัด                              ข. มีความเคารพตัวเอง ละอายต่อการทำผิด

ค. เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าส่วนตัว         ง. มีความรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง

7. ข้อใดคือบทบาทสำคัญในการพัฒนาด้านจิตใจของพระพุทธศาสนา

ก. การรณรงค์ชาวบ้านให้พัฒนาสภาพแวดล้อมในชุมชน

ข. จัดสร้างพระพุทธรูปมอบให้แก่โรงเรียน

          ค. สร้างสถานเลี้ยงเด็กกำพร้าในวัด

          ง. ให้พระสงฆ์ปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้แก่เด็กและเยาวชน

8. การกระทำใดที่แสดงถึงความรู้สึกรับผิดชอบต่อสังคมมากที่สุด

          ก. บังอร แนะนำเพื่อน ๆ ว่าให้ช่วยกันรักษาสิ่งแวดล้อม

ข. สุจิรา แนะนำให้ชาวบ้านขายข้าวในราคาประกัน

ค. วาสนา แนะนำให้เยาวชนเข้าวัดฟังธรรมทุกวันพระ

ง. เพ็ญนภา เปิดโรงเรียนสอนกวดวิชาในราคาถูกแก่นักเรียนในชนบท

9. ปัญหาในข้อใดที่พระพุทธศาสนาน่าจะมีส่วนช่วยแก้ไขมากที่สุด

ก. ปัญหาการก่อการร้าย            ข. ปัญหาน้ำมันขึ้นราคา

          ค. ปัญหาความยากจนในชุมชน     ง. ปัญหาสุขภาพของคนไทย

10. ข้อใดแสดงให้เห็นว่า วัด มีส่วนจัดสภาพแวดล้อมที่ดีแก่ชุมชน

          ก. จัดบริเวณวัดให้สะอาดร่มรื่น

ข. จัดตลาดนัดขายของราคาถูกในวัด

ค. จัดให้มีการแสดงมหรสพในวัดเพื่อความบันเทิง

ง. จัดให้มีการประกวดพระเครื่อง เพื่อให้ประชาชนได้มีส่วนร่วม

แบบทดสอบหลังเรียน (Post - Test)

ให้นักเรียนเขียนเครื่องหมาย  ×  ทับตัวอักษรหน้าคำตอบที่ถูกต้อง

1. ข้อใดเป็นความหมายของ นาถกรณธรรม 10 ที่สอดคล้องกับการพัฒนาชุมชน

          ก. การรู้จักพึ่งพาตนเองของชุมชนในการพัฒนาชุมชนในด้านต่าง ๆ

          ข. การนำหลักธรรมมาให้คนในชุมชนได้ศึกษาเรียนรู้ทำความเข้าใจ

          ค. การสร้างชุมชนให้เข้มแข็งทันสมัยเทียบเท่ากับชุมชนอื่น ๆ

ง. การพัฒนาชุมชนตามสถานการณ์การเปลี่ยนแปลงของโลก

2. หลักธรรมในข้อใดมีความหมายไม่สอดคล้องกันตามนัยแห่งการพัฒนาชุมชน

          ก. ศีล : รักษากฎระเบียบของชุมชน                         

ข. กัลยาณมิตตตา : เลือกผู้นำชุมชนที่ดีในการเป็นที่ปรึกษาและผู้นำของชุมชน

ค. พาหุสัจจะ : เชื่อฟังและปฏิบัติตามผู้นำชุมชนโดยไม่มีข้อแม้                        

ง. วิริยะ : มีความขยันหมั่นเพียรแก้ไขปัญหาและอุปสรรคของชุมชน

3. ข้อใดเป็นความหมายของหลักธรรม อปริหานิยธรรม 7 ที่สอดคล้องกับการพัฒนาชุมชน

          ก. รู้จักรับผิดชอบการกระทำของตนเองอย่างมีเหตุมีผล                    

ข. มีวิจารณญาณไม่ใช้อารมณ์อยู่เหนือเหตุผล

ค. พอใจในสิ่งที่ตนมี ตนเป็น โดยไม่เบียดเบียนผู้อื่น                                      

ง. หลักของการมีส่วนร่วมรับผิดชอบ ความสามัคคี การยอมรับนับถือของหมู่คณะใน

    การปฏิบัติงานร่วมกัน

4. หลักธรรมใดที่สามารถสร้างความเป็นระเบียบให้กับสังคมและทำให้สังคมสงบสุขปราศจากการ

    เบียดเบียนกัน

          ก. อธิปไตย 3                                 ข. โภคยาทิยะ 5

ค. ปาปณิกธรรม 3                             ง. เบญจศีล-เบญจธรรม

5. หลักธรรมเกี่ยวกับเบญจศีล-เบญจธรรมในข้อใดไม่สัมพันธ์กัน

          ก. ปาณาติปาตา เวรมณี : เมตตา                     

ข. อทินนาทานา เวรมณี : การมีความเพียรชอบ

          ค. กาเมสุมิจฉาจารา เวรมณี : การสำรวมในกาม                        

ง. มุสาวาทา เวรมณี : มีสัจจะ

6. ข้อใดแสดงให้เห็นว่า วัด มีส่วนจัดสภาพแวดล้อมที่ดีแก่ชุมชน

          ก. จัดบริเวณวัดให้สะอาดร่มรื่น

ข. จัดตลาดนัดขายของราคาถูกในวัด

ค. จัดให้มีการแสดงมหรสพในวัดเพื่อความบันเทิง

ง. จัดให้มีการประกวดพระเครื่อง เพื่อให้ประชาชนได้มีส่วนร่วม

7. ปัญหาในข้อใดที่พระพุทธศาสนาน่าจะมีส่วนช่วยแก้ไขมากที่สุด

ก. ปัญหาการก่อการร้าย                     ข. ปัญหาน้ำมันขึ้นราคา

          ค. ปัญหาความยากจนในชุมชน              ง. ปัญหาสุขภาพของคนไทย

8. การกระทำใดที่แสดงถึงความรู้สึกรับผิดชอบต่อสังคมมากที่สุด

          ก. บังอร แนะนำเพื่อน ๆ ว่าให้ช่วยกันรักษาสิ่งแวดล้อม

ข. สุจิรา แนะนำให้ชาวบ้านขายข้าวในราคาประกัน

ค. วาสนา แนะนำให้เยาวชนเข้าวัดฟังธรรมทุกวันพระ

ง. เพ็ญนภา เปิดโรงเรียนสอนกวดวิชาในราคาถูกแก่นักเรียนในชนบท

9. ข้อใดคือบทบาทสำคัญในการพัฒนาด้านจิตใจของพระพุทธศาสนา

ก. การรณรงค์ชาวบ้านให้พัฒนาสภาพแวดล้อมในชุมชน

ข. จัดสร้างพระพุทธรูปมอบให้แก่โรงเรียน

          ค. สร้างสถานเลี้ยงเด็กกำพร้าในวัด

          ง. ให้พระสงฆ์ปลูกฝังคุณธรรมจริยธรรมให้แก่เด็กและเยาวชน

10. การจัดระเบียบสังคมจะได้ผลดี คนในสังคมควรปฏิบัติเช่นไร

          ก. เคารพกฎหมายอย่างเคร่งครัด                       ข. มีความเคารพตัวเอง ละอายต่อการทำผิด

ค. เห็นแก่ประโยชน์ส่วนรวมมากกว่าส่วนตัว          ง. มีความรับผิดชอบต่อการกระทำของตนเอง

	เฉลยแบบทดสอบก่อนเรียน  (Pre-Test) 1. ค                   2. ก                   3. ข                   4. ง                   5. ง      6. ก                   7. ง                   8. ก                   9. ค                   10. ก
	เฉลยแบบทดสอบหลังเรียน  (Post-Test) 1. ก                   2. ค                   3. ง                   4. ง                   5. ข     6. ก                   7. ค                   8. ก                   9. ง                   10. ก